آیا تابه‌حال برای شما این سؤال پیش آمده است که آلیاژ چدن چیست و چدن از چه ساخته شده است؟ اگر جواب شما مثبت است، در ادامه این مقاله در کنار ما باشید تا به بررسی چدن نشکن یا داکتیل و سایر انواع چدن بپردازیم.
چدن به آلیاژهای آهنی گفته می‌شود که از آهن و کربن و سیلیسیم تشکیل شده‌اند. اکثر چدن‌ها به جز چدن نشکن یا چدن داکتیل، شکننده هستند و دارای ویژگی‌هایی از جمله نقطه ذوب پایین، سیالیت بالا، قابلیت ریخته‌گری آسان، قابلیت ماشین‌کاری بالا، تغییر شکل ناپذیری و مقاومت به سایش بالا هستند. در این مقاله از آریا بست شما را با انواع چدن از جمله چدن نشکن یا داکتیل آشنا خواهیم کرد.
برای مطالعه مقاله «فولاد چیست؟» کلیک کنید.
خواص چدن
خواص چدن بسیار زیاد بوده و کاربردهای فراوانی دارد. از جمله این خواص می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقاومت در برابر خوردگی
- مقاومت در برابر فشار
- مقاومت در برابر حرارت
- وزن سنگین
- تردی و شکنندگی
- قابلیت ریخته‌گری خوب
- دمای ذوب کمتر نسبت به فولاد
انواع چدن
چدن انواع مختلفی دارد که در اینجا شما را با انواع مختلف چدن‌های موجود در بازار آشنا خواهیم کرد:
چدن خاکستری
مقطع شکست چدن‌های با گرافیت ورقه‌ای یا لایه‌ای به رنگ خاکستری هستند و نام این نوع چدن‌ها به دلیل وجود همین رنگ است. به دلیل ریزساختار گرافیتی خاص چدن‌های خاکستری، مقطع شکست آن‌ها به این رنگ است. این نوع چدن در صنایع خودروسازی، ساخت قطعات و ماشین‌آلات صنعتی، ساخت اتصالات، لوله و شیرآلات کاربرد دارد.
چدن خاکستری از عناصر زیر، ساخته شده است:
- کربن: ۴-۳٫۵ درصد
- گوگرد: زیر ۰٫۰۶ درصد
- سیلیسیوم: ۱٫۵-۰٫۵ درصد
- منگنز: ۰٫۸-۰٫۲ درصد
- فسفر: زیر ۰٫۱ درصد
- آهن: بخش عمده‌ی چدن خاکستری را تشکیل داده است.
ویژگی‌های چدن خاکستری به شرح زیر است:
- کاهش ضریب اصطکاک و ارتعاشات به دلیل وجود گرافیت
- مقاوم در برابر فشار و فرسودگی
- عدم قابلیت چکش‌خواری
- کاهش نقطه ذوب، به دلیل وجود کربن
برای مطالعه مقاله «ورق سیاه چیست؟» کلیک کنید.
چدن نشکن یا داکتیل
چدنی که حاوی گرافیت و کربن‌های کروی شکل باشد، چدن نشکن یا داکتیل نام دارد. در کشور آمریکا این نوع چدن به نام چدن کلوخه‌ای و در انگلیس به نام چدن با گرافیت کروی (SG) مشهور است. داکتیل در مقدار گوگرد و فسفر به کار رفته نسبت به چدن معمولی متفاوت بوده و حاوی مقدار کمتری از این عناصر است.
چدن داکتیل یا نشکن، دارای شکل‌پذیری قابل قبول بوده و می‌توان آن را در ضخامت‌های مختلف ضخیم و نازک، ریخته‌گری کرد. داکتیل به دلیل کاربرد بالا در صنعت، از جنگ جهانی دوم تاکنون و استحکام بالا، توانسته جای فولاد را بگیرد. برای ساخت چدن نشکن یا داکتیل از آلیاژهایی مانند منیزیم، سیلیسیم و نیکل استفاده می‌شود.
ویژگی‌های چدن نشکن یا داکتیل به شرح زیر است:
- مقاومت به سایش عالی
- نقطه ذوب پایین
- قابلیت خوب ماشین‌کاری
- انعطاف‌پذیری
- مستحکم
- قابلیت ریخته‌گری بالا
- قابلیت شکل‌پذیری خوب
- چقرمگی بالا
کاربردهای چدن نشکن
- پوشاندن سطح آهن‌ها با لایه‌ای از چدن نشکن برای جلوگیری از سایش و فرسایش
- استفاده در ترکیبات لوله‌های آب و فاضلاب
- ساخت انواع قطعات فلزی
- استفاده در ریخته‌گری
- استفاده در ماشین‌سازی
- ساخت انواع قاب توربین
فرق بین فولاد و چدن چیست؟
شاید جالب باشد که بدانید فرق بین فولاد و چدن چیست؟
چدن آلیاژی از آهن بوده و از آهن خاکستری ساخته شده است. چدن بسیار سخت و مستحکم بوده و مقاومت آن در مقایسه با فولاد در مقابل اکسیداسیون و آتش بیشتر است.
چدن سفید
چدن سفید یکی از انواع چدن محسوب می‌شود؛ اما سؤال اینجاست که چدن سفید چیست؟ از نام این نوع چدن مشخص است که رنگ آن سفید است. چدن سفید انعطاف‌پذیری کمی دارد، زیرا مقدار کربن موجود در آن نسبت به سایر انواع چدن بسیار کمتر است.
یکی از ویژگی‌های مهم چدن سفید، استحکام فشاری و مقاومت سایشی بالای آن است. سطح مقطع این نوع چدن دارای دانه‌های ریز و درشت است و بیشتر برای ساخت وسایل کوچک از آن استفاده می‌شود.
سایر ویژگی‌های چدن سفید به شرح زیر است:
- سرعت بالای سردکردن چدن سفید
- سختی بالا
- انعطاف‌پذیری کم
- قابلیت ریخته‌گری کمتر نسبت به سایر چدن‌ها
- نقطه انجماد بالا
چدن چاییده
نمونه دیگر از انواع چدن، چدن چاییده است که تراز آن از چدن سفید و مغز آن از چدن خاکستری ساخته شده است.
چدن‌های مالیبل یا چکش خوار
چدن‌های چکش‌خوار به‌واسطه نوع ریخته‌گری با سایر چدن‌ها متفاوت هستند. برای افزایش استحکام و چکش‌خواری، عملیات آنیل کردن بر روی این نوع چدن‌ها انجام می‌گیرد.
چدن با گرافیت فشرده
چدن با گرافیت فشرده، دارای انعطاف‌پذیری و استحکام بالاتری بوده و انقباض حاصل از انجماد کمتری دارد.
جمع‌بندی
امروزه استفاده از چدن نشکن یا داکتیل به‌عنوان یکی از بهترین زمینه‌های پوششی رواج بسیاری پیدا کرده است که البته این موضوع به این معنا نیست که بهترین انتخاب برای یک کالا، چدن داکتیل است. انواع چدن را باید بر اساس کاربری موردنیاز خود انتخاب نماییم.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه پیشنهاد میکنیم با انواع بست داربست و خرید بست داربست نیز آشنایی پیدا کنید.
